ဘက္စုံသုံးတမာ သို႔မဟုတ္ ေလသန့္စက္ႀကီး

အေဆာင္ေရွ႕လမ္း တမာတန္း ေရဆင္း စိုက္ပ်ိဳးေရးတကၠသိုလ္
ဓာတ္ပံု- ေအာင္ကိုဝင္း

Azadirachta indica

ကၽြန္ေတာ္တို႔ ငယ္ငယ္က မိတၳီလာမွာ အဆုတ္ တီဗြီေရာဂါသမားေတြ အထက(၃) နားက တမာတန္းမွာ လာေလရွဴၿပီး က်န္းမာေရး ကုထုံးေနရာ ျဖစ္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္က တမာေလကို ဘာေၾကာင့္ တကူးတက လာရွဴရတယ္ဆိုတာ မသိခဲ့ပါဘူး။ နားလည္း မလည္ခဲ့ပါဘူး။ လက္ရွိ ကမ႓ာႀကီးဟာလည္း စက္႐ုံေတြတည္၊ သစ္ပင္ေတြခုတ္၊ ေတာင္ေတြၿဖိဳတာ မ်ားလာမႈေၾကာင့္ ပူေႏြးလာေနပါၿပီ။ ကာဗြန္ ထုတ္လုပ္မႈ ပမာဏ ျမင့္တက္လာအခ်ိန္မွာ ကာဗြန္ စုပ္ယူမယ့္ အပင္မ်ားဟာလည္း လူေတြေၾကာင့္ ေပ်ာက္ကြယ္ လာတာဟာ ေန႔ျမင္ ညေပ်ာက္ပါပဲ။ ဒီလို အပင္မ်ားထဲမွာ တမာပင္ဟာလည္း တစ္မ်ိဳးအပါအဝင္ ျဖစ္ပါတယ္။

ကၽြန္ေတာ္ တမာပင္ အသုံးဝင္မႈ ေလ့လာခ်ိန္မွာ ထန္းပင္လိုပဲ တေနရာမွ အသုံးမတည့္တာ မရွိဘူးဆိုတာ သြားေတြ႕ပါတယ္။ တကယ့္ အဖိုးထိုက္ အပင္ တမ်ိဳးပါ။ တမာပင္ ထုတ္ကုန္မ်ားမွာ ေဈးကြက္အေနနဲ႔ ေဈးကြက္ နည္းပါးတယ္ ဆိုေပမယ့္ လူသိနည္းေပမယ့္ တကယ့္ ေတာ္ဝင္ အဖိုးတန္ အပင္ဆိုလၽွင္ လုံးဝ မမွားေခ်။ တမာပင္ အစိတ္အပိုင္းျဖစ္တဲ့ တမာရြက္ အမႈန႔္ကေန လူသုံးေဆး၊ ေခါင္းေလ်ာ္ရည္၊ ခ်ည္ဆိုးေဆးမ်ား ပိုးသတ္ေဆးမ်ား ထုတ္လုပ္နိုင္ၿပီး အေခါက္မွ သြားတိုက္ေဆး အသီးႏွင့္ အေစ့ခြံမွ ပိုးသတ္ေဆး၊ တမာဆီႀကိတ္ၿပီး တမာဆီကို ဖေယာင္းတိုင္ မီးလင္းဆီ၊ လူသုံးေဆး၊ ပိုးသတ္ေဆး၊ တမာႀကိတ္ဖတ္မွ ပိုးသတ္ေဆး၊ ေျမႀကီး ေျမတြင္းေအာင္းပိုး ကာကြယ္မႈ၊ သိုေလွာင္သီးႏွံမ်ား ေရရွည္ခံေအာင္ ထိန္းသိမ္းမႈမ်ား၊ တမာပန္းပြင့္ဝတ္မႈန္မွ တမာပ်ားရည္၊ ပင္စည္မွလည္း အိမ္အတြက္ အသားမ်ား၊ အမိုးမ်ား၊ ပရိေဘာဂမ်ားကို ဖန္တီး နိုင္ပါတယ္။ ယုတ္စအဆုံး ရာသီခန္းေျခာက္ပူျပင္းခ်ိန္ ကၽြဲ၊ႏြား၊ ဆိတ္ စသျဖင့္ တိရိစၧာန္ အစာအျဖစ္ အသုံးဝင္ပါတယ္။

အိႏၵိယနိုင္ငံမွာ တမာဆီမွတဆင့္ စိုက္ပ်ိဳးေရးသုံး ပစၥည္းမ်ား၊ ဆပ္ျပာ၊ အလွကုန္ပစၥည္းမ်ား၊ တိရိစၧာန္ေဆးမ်ား စသျဖင့္ ပစၥည္းမ်ိဳးစုံ ထုတ္လုပ္ၿပီး ဥေရာပနဲ႔ အေမရိကန္သို႔ ႀကီးမားတဲ့ ေဈးကြက္အျဖစ္ တင္ပို႔ ေနပါတယ္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ေအာင္ပြဲခံ ေအာ္ဂဲနစ္ တမာထုတ္ကုန္မ်ားကို ဂ်ပန္၊ မေလးနိုင္ငံမ်ားသို႔ တင္သြင္းေနပါတယ္။ အပင္သက္တမ္းးမွာ (၄)ႏွစ္ကေန ႏွစ္ေပါင္း (၅ဝ)ေက်ာ္အထိ အသက္ရွင္သန္ၿပီး ၄နစ္ေက်ာ္တြင္ အသီးမ်ားစသီးကာ (၇)ႏွစ္တြင္ အသီးမ်ား စီးပြားျဖစ္ ထုတ္လုပ္နိုင္ပါတယ္။ ေတာင္ေပၚေဒသမ်ားမွအပ ေနရာမေရြး စိုက္ပ်ိဳးနိုင္ၿပီး အညာေဒသ၊ အပူပိုင္းေနရာမ်ားႏွင့္ အထူး သင့္ေတာ္ေသာ အပင္မ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ တမာပင္မွ ေအးေသာအရိပ္ကို ေပးသလို စိုက္ပ်ိဳးေရးတြင္ ပိုးမႊားမ်ား၊ ေရာဂါမ်ား ကာကြယ္ေပးသလို၊ ေလကာပင္မ်ား အျဖစ္လည္း တာဝန္ယူေပးပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ေျမဆီလႊာ ေပ်ာက္ဆုံးမႈအတြက္ပါ ကာကြယ္ ေပးပါတယ္။ တမာရြက္ေျခာက္မ်ား ေျမေပၚက်ေရာက္ျခင္း၊ အျခားအပင္ေျခတြင္ သြားေရာက္ဖုံးအုပ္ေပးပါက ေျမေဆာင္ပိုးမ်ား၊ နီမတုတ္မ်ား၊ မွိုႏွင့္ဘက္တီးရီးယားမ်ားကို ကာကြယ္ ႏွိမ္နင္းေပးပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ေသာ ေက်းငွက္မ်ားဟာလည္း ရာသီဒဏ္ ခံနိုင္ရန္ တမာရြက္မ်ားျဖင့္ အသိုက္ေဆာက္ေလ့ ရွိပါတယ္။ တမာဆီမွာ အဝါေရာင္ ရင့္ရင့္ရွိၿပီး ဆပ္ျပာ၊ ပိုးသတ္ေဆး ျပဳလုပ္နိုင္ပါတယ္။ တမာပင္ ပိုးသတ္ေဆး အေနျဖင့္ ျပဳလုပ္ပုံေတြကို သီးသန႔္ တင္ျပပါ့မယ္။ အခုတပိုင္းကေတာ့ တမာပင္ ေကာင္းက်ိဳးခ်မ္းသာကို အဓိကထား တင္ျပပါ့မယ္။

တမာပိုးသတ္ေဆးမွာ အာနိသင္ (၃) မ်ိဳးနဲ႔ ပိုးကိုဖ်က္ဆီးပါတယ္။ ပထမအဆင့္ အေနျဖင့္ ခႏၶာကိုယ္ကို ႀကီးထြားေအာင္ ျပဳလုပ္ပါတယ္။ juvenile hormone (ရွင္သန္ႀကီးထြားႏိုုင္မွု) ေဟာ္မုန္းတမ်ိဳး တမာတြင္ ပါဝင္ပါတယ္။ ပိုးေလာက္ေကာင္အဆင့္တြင္ အရြက္ေပၚရွိခ်ိန္မွာ အစာစားခ်ိန္ တမာမွထုတ္လြတ္တဲ့ ေဟာ္မုန္းက သူတို႔ ကိုယ္တြင္း ပါးစပ္ကေန ေရာက္သြားေလ့ရွိပါတယ္။ ပိုးေကာင္ စက္ဝန္းတြင္ သားေလာင္း (lava) မွတဆင့္ ရုပ္ဖံုး (pupa)၊ ထိုမွ တဆင့္ အရြယ္ေရာက္ အေကာင္အဆင့္၊ ေနာက္တမ်ိဳးက သားေလာင္း lava မွ အေရခြံလဲျခင္း (moulting)၊ ထိုမွ အရြယ္ေရာက္ေကာင္အဆင့္ဆိုၿပီး ရက္အကန႔္အသတ္ အလိုက္ ဘဝစက္ဝန္း ေျပာင္းလဲပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တမာပိုးသတ္ေဆး ေၾကာင့္ အႀကိမ္ေရမ်ားမ်ား ထိဖူးေသာ ပိုးေလာက္ေကာင္သည္ သားေလာင္း pupa အဆင့္ အေရခြံလဲျခင္း moulting အဆင့္သို႔ မေရာက္ေတာ့ပဲ ခႏၶာကိုယ္ က်ဳံလွီကုန္တတ္သည္။ ေဆးအတန္အသင့္ ထိေသာအေကာင္မ်ား သို႔မဟုတ္ သားေလာင္း pupa၊ အေရခြံလဲေနေသာ moulting အဆင့္တြင္ ထိေသာပိုးမ်ားဟာလည္း အရြယ္ေရာက္ေကာင္အဆင့္ မေရာက္ေတာ့ေပ။ အကယ္လို႔ အေကာင္ႀကီးအဆင့္ ေရာက္ရင္ေတာင္ ျမဳံေနေသာ အေကာင္ အထီးေကာင္မ်ားသာ ျဖစ္လာေစေသာေၾကာင့္ ပိုးျပန္႔ပြားမႈကို ထိန္းခ်ဳပ္နိုင္ပါတယ္။

တမာဆီ၊ တမာအရြက္တို႔ကို အေျခခံထုတ္လုပ္တဲ့ တမာပိုးသတ္ေဆးဟာ ပိုးအျပင္ မႈိ၊ ဘက္တီးရီးယား တို႔ကို ကာကြယ္ေပးပါေသးတယ္။ တမာႀကိတ္ဖတ္ကို အမႈန႔္အျဖစ္ ေျပာင္းလဲကာ လယ္ယာမ်ားတြင္ က်ဲပက္ပါက ေျမတြင္းေအာင္းပိုးမ်ားျဖစ္တဲ့ ငေျမာင္ေတာင္၊ ဖိုးလမင္းက်ိဳင္းကဲ့သို႔ အေကာင္မ်ားကို ကာကြယ္သလို တမာႀကိတ္ဖတ္တြင္ နိုက္ထရိုဂ်င္ ၂-၅%၊ ေဖာ့စဖရပ္ ဝ.၅-၁%၊ ပိုတက္ဆီယမ္ ၁-၂%၊ ကယ္လစီယမ္ ဝ.၅-%၊ မဂၢနီဆီယမ္ ဝ.၃-၁ %၊ ဆာလဖာ ဝ.၂-% ပါဝင္တာေၾကာင့္ ေျမဩဇာဆိုလၽွင္လည္း မမွားေခ်။ ၁၀၀% ေအာ္ဂဲနစ္ေျမဩဇာဆိုလၽွင္ တမာႀကိတ္ဖတ္ကို ဆိုနိုင္ပါတယ္။ လက္ရွိ ကမၻာေျမႀကီးတြင္ ကမၻာႀကီး ပူေႏြးလာမႈ (global warming) ေၾကာင့္ အပူခ်ိန္မ်ား တိုးလာျခင္း၊ ပင္လယ္ေရမ်ား တိုးလာျခင္း၊ ရာသီဥတုေဖာက္ျပန္မႈ ျပႆနာမ်ား၊ ကား၊ စက္႐ုံမ်ားမွ ထြက္လာေသာ ကာဗြန္မ်ား ေလထုအတြင္း ေရာေထြးမႈကို တမာပင္ အရြက္မ်ားက တစ္စကၠန႔္လၽွင္ ၁၄u အထိ စုပ္ယူေပးပါတယ္။ တနည္းအားျဖင့္ ေလထု သန႔္ရွင္းေရး ျပဳလုပ္ေပးပါတယ္။ ကာဗြန္သာမက အျခားေသာ ဖုန္မႈန႔္မ်ား၊ နိုက္ထရိုဂ်င္ ဆာလဖာႏွင့္ အျခားအဆိပ္ျဖစ္ေစေသာ ဓာတ္သတၱဳမ်ားကိုပါ ေလထုအတြင္းမွ စုပ္ယူပါတယ္။ ထိုအျပင္ အျမစ္မ်ားမွလည္း သတၳဳဓာတ္ အဆိပ္ Heavy metal မ်ား ႂကြင္းက်န္မႈကို ေျဖရွင္းေပးေသာေၾကာင့္ ေျမဆီလြာ ပ်က္စီးမႈကိုလည္း ကာကြယ္ေပးျပန္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔ ငယ္ငယ္တည္းက ရွိခဲ့တဲ့ တမာပင္မ်ားဟာ အပင္ပိုမ်ား၊ အလကားအပင္မ်ား မဟုတ္ေခ်။ ငွက္ဖ်ားကာကြယ္ေဆးအတြက္ တမာကို အသုံးျပဳသလို ပိုးသတ္ေဆး၊ ဆပ္ျပာ၊ ေခါင္းေလ်ာ္ရည္၊ အျခားေသာ လူသုံးေဆးမ်ားတို႔တြင္ သုံးနိုင္ေသာ တန္ဖိုးမျဖတ္နိုင္ေသာ အပင္ျဖစ္ပါတယ္။

တမာပင္ေၾကာင့္ စိုက္ခင္းကို မထိခိုက္သည့္အျပင္ ေလကာပင္မ်ားအျဖစ္ ပိုးမ်ား မလာနိုင္ေအာင္ ထိန္းသိမ္းေပးနိုင္ပါတယ္။ တမာပင္ဟာ စိုက္ပ်ိဳးေရး အတြက္သာမက သစ္ေတာ ထိန္းသိမ္းေရးအျပင္ ေျမဆီလြာ ထိန္းသိမ္းေရးပါ လုပ္ေဆာင္ေပးေသာေၾကာင့္ အာရွနိုင္ငံ အေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ တမာပင္ကို စီမံကိန္း ထိန္းသိမ္းေရး အပင္အျဖစ္ စိုက္ပ်ိဳးၾက၊ ထိန္းသိမ္းၾကပါတယ္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ နိုင္ငံတြင္း ၂၀၁၅-၂၀၂ဝ မွာ Action Plan Green in Bangaldesh ဆိုၿပီး စီမံကိန္း project တစ္ခု စခဲ့ပါၿပီ။ (၁) တစ္နိုင္ငံလုံး လမ္းေဘးဝဲယာ တမာပင္မ်ား စိုက္ပ်ိဳးျခင္း၊ ထိန္းသိမ္းျခင္း (၂) ဗလီမ်ား၊ ေက်ာင္းမ်ား၊ ႐ုံးမ်ား၊ စခန္းမ်ား၊ လယ္ယာေၿမ နယ္နိမိတ္မ်ား၊ သစ္ေတာအစားထိုး ေနရာမ်ား စသျဖင့္ ေနရာအႏွံ့တြင္ စနစ္တက် ျပန္လည္စိုက္ပ်ိဳး ထူေထာင္ရန္ (၃) ကမၻာ့ခရီးသြားလုပ္ငန္းကို တမာပင္မ်ားျဖင့္ ထမ္းစားၿပီး ဝင္ေငြဖန္တီးရန္ စသျဖင့္ အခ်က္ေပါင္းမ်ားစြာ ပါဝင္ၿပီးေတာ့ သဘာဝအက်ိဳးေက်းဇူးမ်ား အေနျဖင့္ အေဆာက္အအုံ ပရဝဏ္မွာစိုက္ျခင္းျဖင့္ ေအာက္ဆီဂ်င္ ပါဝင္မႈမ်ားေသာ ေလေကာင္းေလသန႔္ကို ရသည့္အျပင္ ျခင္ႏွင့္ တျခားေသာပိုးေကာင္မ်ားမွ အကာကြယ္ရျခင္း၊ လမ္းေဘးဝဲယာစိုက္ျခင္းျဖင့္ ကာဗြန္မ်ားကို ေလ်ာ့ခ်ၿပီး အပူခ်ိန္ ေလ်ာ့ခ်ေပးျခင္း၊ ပန္းၿခံမ်ား၊ ကစားကြင္းမ်ား၊ ကြင္းျပင္မ်ားတြင္ စိုက္ျခင္းျဖင့္ ကာဗြန္ပမာဏ ေလ်ာ့က်ကာ ေလမ်ား သန႔္ရွင္းေစျခင္း၊ ရွားပါးလာေသာ ေက်းငွက္မ်ားကို ေပ်ာ္ေမြ႕ ေနထိုင္လာေစရန္ အေထာက္အပံ့ ေပးလာနိုင္ျခင္း၊ စိုက္ခင္းမ်ားတြင္ ေလကာပင္မ်ား ျဖစ္လာကာ ပိုးကာကြယ္ေရး၊ ေျမဆီလြာထိန္းသိမ္းေရး၊ ေျမဆီလြာတိုက္စားမႈတို႔ကို အကူညီေပးနိုင္ပါတယ္။

ကၽြန္ေတာ္တို႔ နိုင္ငံတြင္လည္း တစ္စထက္တစ္စ ျပဳန္းတီးလာေသာ တမာပင္ကို ထိန္းသိမ္းသင့္ပါၿပီ။ တမာစိုက္လို႔ အက်ိဳးမယုတ္ဘူးလို႔ ျမင္မိလာပါတယ္။ တမာပင္ စိုက္ပ်ိဳးျခင္းႏွင့္ တမာ ထုတ္ကုန္မ်ားဟာ အိႏၵိယ၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္လို ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲ နိုင္ငံေတြမွာ အေျခခံ အေသးစား ထုတ္လုပ္မႈလုပ္ငန္းအျဖစ္ အသုံးတည့္ေသာေၾကာင့္ အလုပ္လက္မဲ့မ်ား၊ ဝင္ေငြနည္းေသာ မိသားစုမ်ားအတြက္ အားကိုးအားထား ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ဆီမွာ တမာပင္ဆိုတာ အညာေဒသမွာ ေပါမ်ား လွပါတယ္။ တမာဆီအထိ ထုတ္လုပ္နိုင္ၿပီး ေနာက္ထပ္ နည္းပညာပံ့ပိုးမႈ လုပ္ခဲ့ရင္ အိႏၵိယ၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္လို အေမရိကန္၊ ဥေရာပ၊ ဂ်ပန္နိုင္ငံေတြကို ပို႔ကုန္တစ္ခုအျဖစ္ မရနိုင္ေတာ့ဘူးလား၊ ယူကလစ္စိုက္မွ သစ္ေတာစိုက္ခင္း ေနရာေတြမွာ အစားထိုးနိုင္မွာလား၊ ယူကလစ္ေၾကာင့္ နိုင္ငံတကာဝင္ေငြေတြ ရမွာလား၊ ယူကလစ္ေတြနဲ႔မွ ကမၻာ့ခရီးသြားလုပ္ငန္း ဖမ္းစားလို႔ရမွာလား၊ ဝင္ေငြေတြ တိုးလာမွာလား လို႔ အိႏၵိယ၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နိုင္ငံေတြက တမာအေၾကာင္း ဖတ္ရင္း ေတြးမိလို႔ ဒီစာေလးေရးမိတာပါခင္ဗ်ာ။ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။
   Greenwayတြင္ပို႔ထားေသာ ကြၽန္ေတာ့ တမာအေျကာင္းေဆာင္းပါးကို ျပန္လည္တင္ျပျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

ခန႔္ေဇာ္ထက္ ACOM
http://greenwaymyanmar.org/article/837